Κρακοβία

(Krakόw). Πόλη (740.737 κάτ. το 2001) της νότιας Πολωνίας, πρωτεύουσα του βοϊβοδάτου (διοικητική περιφέρεια) Μαλοπόλσκι (15.144 τ. χλμ., 3.226.611 κάτ. το 2000). Είναι χτισμένη στους πρόποδες των Καρπαθίων και κατά μήκος του Βιστούλα, σε υψόμετρο 220 μ. Χάρη στην ευνοϊκή γεωγραφική θέση της, στη διασταύρωση σημαντικών οδών επικοινωνίας ανάμεσα στη Βαλτική και στην Αδριατική και μεταξύ Μαύρης θάλασσας και δυτικής Ευρώπης, ο εμπορικός ρόλος της Κ. υπήρξε ανέκαθεν σημαντικός. Παρουσιάζει σημαντική ανάπτυξη και στον τομέα της βιομηχανίας, τόσο στην κυρίως πόλη όσο και στο βιομηχανικό προάστιο Νόβα Χούτα το οποίο, χάρη στη γειτνίαση με την πλουσιότατη ανθρακοφόρα περιοχή της Σιλεσίας σε απόσταση 10 χλμ. από το αστικό κέντρο, αποτελεί σήμερα έδρα του μεγαλύτερου σιδηρουργικού συγκροτήματος της Πολωνίας. Σπουδαιότατο οικονομικό κέντρο, η Κ. είναι επίσης έδρα βιομηχανιών υφαντουργίας, μηχανουργίας και ηλεκτρομηχανουργίας, βυρσοδεψείων, χαρτοποιίας και καπνοβιομηχανιών. Αποτελεί σημαντικό σιδηροδρομικό κόμβο και εξυπηρετείται συγκοινωνιακά από το διεθνές αεροδρόμιο της Mπαλίτσε. Από τα πιο αξιόλογα μνημεία της είναι η γοτθική μητρόπολη (η οποία, μαζί με τον βασιλικό πύργο, δεσπόζει της πόλης από τον λόφο Βάβελ), όπου γινόταν η στέψη και ο ενταφιασμός των Πολωνών βασιλιάδων, η εκκλησία της Παναγίας (13ου αι.), και από τα πολλά μέγαρα του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης το Σουκιένιτσε, η παλιά υφασματαγορά. Ιστορία. Η χρονολογία ίδρυσης της Κ. παραμένει άγνωστη, ωστόσο η ονομασία της φαίνεται ότι προέρχεται από τον Κρακ, τον πρώτο μυθικό βασιλιά της Πολωνίας. Τον 10o αι. ήταν ήδη έδρα επισκόπου και στις αρχές του 11ου αι. πρωτεύουσα της Πολωνίας. Το 1241 καταστράφηκε κατά ένα μέρος από τους Τατάρους, αλλά ανοικοδομήθηκε με γρήγορους ρυθμούς. Διευρύνθηκε και εμπλουτίστηκε με σημαντικά αρχιτεκτονικά μνημεία και εξελίχθηκε –χάρη κυρίως στον Καζιμίρ Α’, ο οποίος το 1364 ίδρυσε το πανεπιστήμιό της, και στην Μπόνα Σφόρτσα, σύζυγο του Σιγισμούνδου Α’, που κάλεσε στην πόλη πολυάριθμους Ιταλούς καλλιτέχνες– σε ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά κέντρα της Ευρώπης. Η μεταφορά της βασιλικής Αυλής στη Βαρσοβία (1609) από τον Σιγισμούνδο Γ’ Βάζα προκάλεσε την παρακμή της πόλης, κατάσταση την οποία επιτάχυναν οι διαμελισμοί της χώρας. Το 1794 οι πολίτες της Κ. ξεσηκώθηκαν με επικεφαλής τον εθνικό ήρωα Koσκιούσκο, το 1864 ύστερα από πολλές περιπέτειες η πόλη παραχωρήθηκε στην Αυστρία, και τελικά το 1918 ενσωματώθηκε και πάλι στην Πολωνία. Η Κ., αντίθετα με άλλες πολωνικές πόλεις, δεν υπέστη μεγάλες καταστροφές στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, γεγονός που συνετέλεσε στη διατήρηση του αρχικού πολεοδομικού πυρήνα της. μάχη της Κ. Με την ονομασία αυτή αναφέρονται δύο μάχες που έλαβαν χώρα στα περίχωρα της πόλης. Στην πρώτη (Ιούλιος 1702) συγκρούστηκαν οι Πολωνοί με επικεφαλής τον βασιλιά Αύγουστο Β’ και οι Σουηδοί με επικεφαλής τον βασιλιά Κάρολο ΙΒ’· η μάχη έληξε με νίκη των τελευταίων. Στη δεύτερη (Δεκέμβριος 1914) αναμετρήθηκαν οι δυνάμεις των Αυστριακών και των Γερμανών από τη μία πλευρά και οι δυνάμεις των Ρώσων από την άλλη. Στη μάχη αυτή ο αρχιστράτηγος των ενωμένων γερμανοαυστριακών στρατευμάτων νίκησε τους Ρώσους και τους υποχρέωσε να απομακρυνθούν από την πόλη. Άποψη της γέφυρας Ντεμπνίσκι στην Κρακοβία, γεμάτη από κόσμο, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του πάπα Ιωάννη Παύλου Β’ στην Πολωνία (φωτ. ΑΠΕ).